🌟 🪔 प्रस्तावना – दिवाळी म्हणजे काय?

“दिवाळी” म्हटलं की डोळ्यांसमोर उजळतात फटाके, करंजी, चकली, लाडू आणि त्या लहानपणीच्या गोड आठवणी.
घरभर दिव्यांची रांग, आईच्या हातचा फराळ, आणि मित्रांसोबत फटाके फोडायची स्पर्धा —
हीच तर खरी दिवाळी!

“दिव्यांच्या उजेडात लहानपणीच्या आठवणींचा सुवास”

आज काळ बदलला, गोष्टी आधुनिक झाल्या,
पण त्या काळातली मजा, तो आनंद, आणि त्या दिवसांचा निरागस गंध आजही मनात दरवळतो.
त्या दिवाळीत पैसा कमी होता, पण आनंद अमाप होता —
कारण तेव्हा प्रत्येक गोष्ट मनापासून केली जायची, आणि मनातल्या प्रकाशाने घर उजळायचं. ✨

🎒 लहानपणची दिवाळी – शाळेच्या सुट्ट्यांपासून सुरू होणारा उत्सव

लहानपणीची दिवाळी म्हणजे फक्त सण नव्हे, तर आनंदाचं वेडं पाखरू होतं.
सामाईक परीक्षा संपायच्या आणि वर्गातल्या प्रत्येक मुलाच्या चेहऱ्यावर एकच हास्य —
“आता सुट्टी लागली!” 😄

“सुट्टी लागली! आता सुरू झाला आनंदाचा सण”

त्या क्षणाची मजा काही औरच असायची.
वहीतलं शुद्धलेखन आणि प्रश्नपत्रिका संपल्यावर मनात सुरू व्हायचा सणाचा हंगाम.
घरी जाण्याची ओढ, बॅग भरताना मनात फटाक्यांचा आवाज,
आणि डोक्यात एकच विचार — “आता दिवाळी आली!”

सुट्टी लागली की घरात लगबग सुरू व्हायची —
माती, विटा, दगड, ओळी गोळा करण्याची धावपळ,
आणि सगळ्या मित्रांचा एकच ध्यास —
“यावर्षी आपला किल्ला सगळ्यांत सुंदर होणार!” 🏰

🏰 किल्ला बांधण्याचा काळ – शिवरायांचं स्वप्न जिवंत करणं

दिवाळीच्या सुट्टीत सगळ्यात मोठी मोहिम असायची — किल्ला बांधायची!
शेतातून माती आणणं, दगड–विटा जमवणं, हात मळवत किल्ल्याचे बुरुज उभे करणं...
हा सगळा प्रवास म्हणजे जणू आम्हीच मावळे झालो आहोत, असंच वाटायचं.

किल्ल्याभोवती गवत, झाडं, वाटा बनवायच्या,
आणि आई–बाबांकडून मिळालेल्या शिवाजी महाराज आणि मावळ्यांच्या मूर्ती
आदराने त्या किल्ल्यावर सजवायच्या.
तो किल्ला म्हणजे आमचं छोटं स्वराज्य होतं —
जिथे प्रत्येक विटेत मेहनत, प्रत्येक रंगात अभिमान आणि प्रत्येक दिव्यात संस्कार झळकत असायचे.

“किल्ला बांधताना - लहान हातांनी स्वराज्याचं स्वप्न साकारत”

आणि मग यायचा तो सगळ्यांत भावनिक क्षण —
पहिला दिवा किल्ल्यावर लावण्याचा!
सगळे मित्र रांगेत उभे, हातात दिवे, आणि मनात एकच आनंद —
“आज आपल्या महाराजांच्या किल्ल्यावर प्रकाश पडतोय!”
त्या क्षणी डोळ्यांत चमक आणि मनात देशभक्तीचा एक छोटासा, पण जिवंत ज्वालामुखी पेटायचा. 🔥

🎆 फटाके, दिवे आणि पहाटेचा उत्सव

दिवाळीच्या पहाटे घरभर सुगंध असायचा — उटण्याचा, दिव्यांचा, आणि आनंदाचा.
आई अंगाला उटणे लावायची, केसांत तेल, आणि अंगणात थंड वाऱ्यात फुललेली चांदणी.
तेव्हा सूर्य उगवायच्या आतच आम्ही तयार असायचो — फटाके फोडायला!

रॉकेट, भिंगरी, फुलबाजा, नागीण — त्या काळातली फटाक्यांची दुनिया वेगळीच होती.
पैसे कमी असले तरी उत्साह अफाट —
एका फुलबाजानेच जग उजळायचं आणि एका रॉकेटने आकाश आनंदाने थरथरायचं!
त्या प्रत्येक आवाजात, प्रत्येक ठिणगीत सणाचा आनंद मिसळलेला असायचा.

आणि मग, प्रत्येक मुलाच्या मनात एकच अभिमान —
पहिला दिवा शिवाजी महाराजांच्या चरणी लावायचा!
किल्ल्यावरचा तो दिवा लावताना जणू महाराजांनाच प्रणाम करतोय,
असं मनोमन वाटायचं.
तो क्षण म्हणजे फटाक्यांपेक्षा उजळ, आणि कोणत्याही सोन्यापेक्षा मौल्यवान —
कारण त्या एका दिव्याने आमचं लहानपण आणि संस्कृती दोन्ही उजळत असायचे. 🪔✨

“फटाक्यांच्या प्रकाशात झळकणारं बालपण”

🌾 लक्ष्मीपूजन आणि बलिप्रतिपदा – घराघरात सन्मान आणि आनंद

दिवाळीच्या दिवसांमध्ये सर्वांत पवित्र आणि मंगल संध्याकाळ म्हणजे लक्ष्मीपूजन.
संध्याकाळी घरभर दिव्यांची उजळण, फुलांचा सुगंध आणि घंटांचा नाद —
आईने स्वच्छ केलेल्या देवघरात सोनं, धान्य, पैसा आणि घरातलं नवं पीक सजवलेलं असायचं.
लक्ष्मीमातेच्या मूर्तीसमोर सगळं कुटुंब जमायचं, आणि प्रत्येकजण
मनापासून प्रार्थना करायचा — “आपल्या घरात सुख, समाधान आणि समृद्धी नांदो.”
त्या क्षणी घरातलं वातावरण एकदम शांत आणि प्रसन्न असायचं,
जणू दिव्यांच्या प्रकाशात लक्ष्मीमाता स्वतः वावरत आहे, असं भासायचं. 🪔

“लक्ष्मीपूजन — श्रद्धा आणि समृद्धीचा दिवा”

दुसऱ्या दिवशी, बलिप्रतिपदा म्हणजेच पाडवा —
त्या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान, उटणं, केसांना तेल आणि सुगंधी साबणाचा सुगंध सगळीकडे दरवळायचा.
घरात सगळ्यांना नवे कपडे, आणि अंगणात सजवलेले बैल, गाई, म्हशी —
त्यांना फुलांचे हार, कुंकू, हळद आणि गोड पदार्थांनी पूजन.

गावभर गडबड असायची — कुणी फटाके फोडतंय, कुणी गाई–बैलांना सजवतंय,
तर कुणी “बलीराजा येतोय घरी!” म्हणत आनंदात ओरडतंय.
त्या दिवशी घराघरात हसणं, एकमेकांना भेटणं आणि सणाचा गोडवा —
याचं खऱ्या अर्थाने दर्शन घडायचं. 🌸

🐄 गाई–बैलांचं पूजन आणि ग्रामीण परंपरा

दिवाळीतील सर्वांत आपुलकीचा आणि ग्राम्य रंगात रंगलेला दिवस म्हणजे — गाई–बैलांचं पूजन.
सकाळपासूनच गावात एक वेगळीच लगबग असायची.
बैलांच्या शिंगांना रंग लावायचे, कपाळावर कुंकू–हळदीचा तिलक, गळ्यात फुलांचे हार आणि गोड वासाचं उटणं —
सगळं वातावरण आनंदाने न्हाऊन निघायचं.

“दिन दिन दिवाळी, गाई म्हशी ओवाळी -परंपरेचा गोड उत्सव”

गुरे–ढोरे म्हणजे शेतकऱ्याचं कुटुंबच.
म्हणून त्यांची पूजा म्हणजे केवळ परंपरा नाही, तर कृतज्ञतेचा उत्सव असायचा.
गोठ्याबाहेर चिभडे, उखळीचा दांडा, फुलं आणि गोड पदार्थ ठेवले जायचे.
आई किंवा आजी आरती करताना म्हणायच्या —

“तुमचं श्रम, तुमचं बळ — हाच आमचा खरा सोहळा.”

त्या क्षणी वाटायचं, देव कुठे दूर नाही —
तो इथेच आहे, या बैलांच्या डोळ्यांत, त्यांच्या निष्ठेत, त्यांच्या शांत उभ्या देहात.

आणि मग यायचा तो सगळ्यात रोमांचक क्षण!
गवताचा पेढा पसरवला जायचा, त्याला हलकासा आग दिली जायची,
आणि त्यावरून उडी मारणारे ते सजवलेले बैल — संपूर्ण गाव उत्साहात टाळ्या वाजवत,
हसत, कौतुकाने ओरडायचं —

“दिन दिन दिवाळी, गाई म्हशी ओवाळी!” 🎶

त्या दृश्यात श्रद्धा होती, मजा होती, आणि एक वेगळाच आत्मीय गंध —
जो फक्त त्या ग्रामीण दिवाळीत अनुभवता येतो. 🌾❤️

🍮 फराळ आणि मस्तीचा दिवस

दिवाळीचं खरं समाधान म्हणजे — फराळाचा दिवस!
त्या काळात फराळ म्हणजे केवळ गोडधोड नव्हे, तर घरातला आपुलकीचा मेजवानीचा प्रसंग.
वालाच्या शेंगा, रताळी, भुईमूग, करवंद — त्या सगळ्या नैसर्गिक चवी अजूनही जिभेवर आहेत.
आई आणि आजी दोघींच्या हातचा फराळ म्हणजे जणू प्रेमाची मेजवानीच.
गोडधोड, चविष्ट, आणि सगळं घरभर दरवळणारं!

“आईच्या हातचा फराळ — प्रेमाचा खरा स्वाद”

संध्याकाळी सगळे एकत्र बसून जेवण —
थाळीत गरम पुरी, श्रीखंड, बासुंदी, लाडू, आणि हसणं–गप्पांचं अखंड वातावरण.
त्या जेवणात पदार्थांपेक्षा जास्त गोडवा असायचा तो एकत्र बसण्यात.

जेवण झालं की पुन्हा एक फेरी — फटाक्यांची! 🎆
भिंगरी, फुलबाजा, रॉकेट, नागीण — प्रत्येक फटाक्याचा आवाज म्हणजे आनंदाचा जयघोष.
त्या संध्याकाळी आकाशात उजळणारा प्रत्येक दिवा,
मनात एकच भावना निर्माण करायचा —

“ही दिवाळी पुन्हा कधी येणार?”

त्या दिवसात मजा होती, चव होती आणि त्या काळातील साधेपणाचं सौंदर्य होतं.
आज जरी फराळाचे प्रकार बदलले, तरी त्या वेळेचा “घरच्या फराळाचा सुगंध” अजूनही मनात दरवळतो. 🪔💖

🩷 भाऊबीज – नात्यांचा शेवटचा दिवा

दिवाळीचा शेवटचा आणि सर्वांत आत्मीय दिवस — भाऊबीज.
सकाळपासून घरात वेगळीच लगबग असायची.
बहिण ओवाळणीची थाळी सजवायची — तांदूळ, कुंकू, फुलं आणि गोड पदार्थांनी भरलेली.
भावाच्या कपाळावर तिलक, आरतीचा तेजस्वी दिवा, आणि त्या क्षणी आई–बाबांचे आशीर्वाद —
सगळं वातावरणच भावनिक व्हायचं.

“भाऊबीज — नात्यांच्या दिव्यांचा उत्सव”

मग बहिण भावाला ओवाळायची, आणि भावाचं तोंड गोड करायची.
आई हसत असायची, बाबा शुभेच्छा द्यायचे, आणि मामा?
तो तर हमखास भेटवस्तू घेऊन यायचा —
कधी लाडूंचं डबं, कधी खेळणं, तर कधी चक्क १० रुपयाची नोट! 😄
त्या काळात ती दहा रुपयांची नोट म्हणजे जणू “खजिना”च वाटायची.

बहिणीला भेटलेले पैसे बघून भावाचं तोंड बारीक व्हायचं,
पण थोड्याच वेळात दोघं पुन्हा हसत एकत्र बसायची —
गोड पदार्थ खात, जुन्या आठवणींवर गप्पा मारत.

भाऊबीजचा तो दिवस म्हणजे प्रेमाचा, आपुलकीचा आणि “आपण एकमेकांसाठी आहोत”
या भावनेचा उत्सव होता.
दिवाळीचे सगळे दिवे विझले तरी भाऊबीजेचा तो नात्यांचा दीप मात्र
मनात कायम पेटता राहायचा. 🪔💞